مریم میرزاخانی در 13 اردیبهشت 1356 (3 مه 1977) در تهران به دنیا آمد. او با اتمام تحصیلات ابتدایی با شرکت در اولین دوره جذب استعدادهای درخشان وارد دبیرستان فرزانگان تهران (زیر نظر سمپاد) شد. مریم میرزاخانی در سال‌های 1373 و 1374 (سال سوم و چهارم دبیرستان) از دبیرستان فرزانگان تهران موفق به کسب مدال طلای المپیاد ریاضی کشوری شد و بعد از آن در سال 1994 در المپیاد جهانی ریاضی هنگ کنگ با 41 امتیاز از 42 امتیاز مدال طلای جهانی گرفت. سال بعد یعنی 1995 در المپیاد جهانی ریاضی کانادا با 42 امتیاز از 42، رتبهٔ اول طلای جهانی را به دست آورد. مریم میرزاخانی اولین دختری بود که به تیم المپیاد ریاضی ایران راه یافت و همچنین اولین دختری بود که در المپیاد ریاضی ایران طلا گرفت. وی اولین کسی بود که دو سال مدال طلا گرفت و اولین فردی بود که در آزمون المپیاد ریاضی نمره کامل گرفت. میرزاخانی دورهٔ لیسانس و فوق لیسانس ریاضی در دانشگاه صنعتی شریف طی کرد. وی در سال 2004 با اخذ مدرک دکترای دانشگاه هاروارد به سرپرستی کورتیس مک‌مولن، از برندگان جایزه فیلدز، در دانشگاه‌های پرینستون و استنفورد به تدریس مشغول شد. یک سال بعد در سال 2005 نشریه پاپیولار ساینس آمریکا او را به عنوان یکی از 10 ذهنِ جوان جهان برگزید و تجلیل کرد. او در شهریور 1387 و در 31 سالگی به درجه استادی و این دانشگاه رسید. 

مریم میرزاخانی، نابغه علم ریاضیات در سال ۱۳۷۸، توانست راه کاری برای مشکل محاسبه ی عمق حلقه‌های ترسیم‌شده روی سطوح هذلولی، بیابد که چندین سال ریاضیدانان دنباله راه حلی برای آن بودند ، و او با یافتن این راه حل توجه همه را به خود جلب کرد مریم میرزا خانی بر این عقیده بود که که جهان هستی از قوانین هندسه ای هذلولی پیروی می کند .

متاسفانه مریم میرزا خانی در سال ۱۳۹۶ پس از ۴ سال جنگیدن با بیماری سرطان جان خود را از دست داد و دفتر زندگی مریم میرزاخانی بسته شد.